ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ(ΑΠΟΚΡΙΕΣ)

Η περίοδος των Αποκριών διαρκεί τρεις εβδομάδες και τελειώνει σαράντα ημέρες πριν το Πάσχα. Αρκετό διάστημα για να βγουν από το χρονοντούλαπο ήθη και έθιμα αιώνων που αναβιώνουν κάθε χρόνο σε όλη την Ελλάδα. Στις Κυκλάδες οι εορτασμοί του Καρναβαλιού, χαρακτηριστικοί και ευφάνταστοι, αποτελούν την έκφραση ενός αξιόλογου και ιδιότυπου πολιτισμού με επιρροές από διάφορες κουλτούρες.

Αυτή την περίοδο στα νησιά των Κυκλάδων ιδιαίτερη θέση έχει η Πέμπτη της Κρεατινής εβδομάδας, η λεγόμενη Τσικνοπέμπτη, ενώ ο παραδοσιακός εορτασμός της Αποκριάς κορυφώνεται την τελευταία Κυριακή της Τυρινής, η οποία ονομάζεται και «Τρανή Αποκριά».

Στην Κάτω Μεριά της Αμοργού αναβιώνει το έθιμο του «Καπετάνιου». Το πρωί της Τυρινής οι νέοι του χωριού, ντυμένοι στα ασπρόμαυρα με βράκες με ζωνάρι στη μέση, με τραγιάσκες και παραδοσιακά γιλέκα διακοσμημένα χιαστί με χρωματιστές κορδέλες, παίρνουν τον δρόμο για την εκκλησία, συνοδευόμενοι από οργανοπαίχτες που τραγουδούν μαντινάδες.

Η επιλογή του «Καπετάνιου» γίνεται από τον παπά του χωριού, ο οποίος ρίχνει ψηλά στον αέρα τον «γιλεό» (είδος αμφίου) και αυτός που τον αρπάζει γίνεται ο «Καπετάνιος». Η πεμπτουσία του εθίμου είναι το γεγονός ότι ο νέος που επιλέγεται να γίνει «Καπετάνιος» μπορεί να φανερώσει τον πραγματικό του έρωτα ή να προδώσει μια κρυφή αγάπη τραγουδώντας. Η όλη εκδήλωση συνοδεύεται από φαγητό με ψάρι τηγανητό, από καλό κρασί και μαντινάδες.

Το τελευταίο Σάββατο και την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς στην Χώρα της Άνδρου, στην πλατεία Γηροκομείου, γίνεται παρέλαση με άρματα ομάδων μεταμφιεσμένων με βεγγαλικά και χορό.

Στην Κέα οργανώνονται χοροί μεταμφιεσμένων, αποκριάτικα παιχνίδια και παραστάσεις κλόουν για μικρούς και μεγάλους. Οι εκδηλώσεις κορυφώνονται στην Ιουλίδα την τελευταία Αποκριά με τη μεγάλη παρέλαση του Καρνάβαλου με συμμετοχή ομάδων μεταμφιεσμένων και παρουσίαση θεατρικών δρώμενων τα οποία σατιρίζουν σκηνές της καθημερινότητας. Η εκδήλωση εξελίσσεται σε ξέφρενο πανηγύρι όπου προσφέρονται από το δήμο κρασί, σουβλάκια και ρυζόγαλα με λεμόνι.

Στα χωριά της Νάξου επιβιώνουν ακόμη πανάρχαια στοιχεία της διονυσιακής λατρείας. Την Κρεατινή Κυριακή εμφανίζονται στους δρόμους οι «Κουδουνάτοι», νέοι με προσωπίδες, οι οποίοι φορούν κάπα με κουκούλα, έχουν μια σειρά από κρεμασμένα κουδούνια γύρω από τη μέση και από το στήθος, χορεύουν προκαλώντας ένα πολύ χαρακτηριστικό έντονο θόρυβο και οι ντόπιοι τους κερνούν αυγά. Την Καθαρά Δευτέρα βγαίνουν στους δρόμους οι «φουστανελλάτοι», νέοι χωρίς προσωπίδες και γιορτινά στολισμένοι οι οποίοι παίζουν βιολί.

Στη Σαντορίνη στην κεντρική πλατεία των Φηρών, την τελευταία Κυριακή των Αποκριών ο Δήμος Θήρας οργανώνει Καρναβάλι στο οποίο συμμετέχουν όλα τα σχολεία του νησιού.

Στη Σέριφο την Κυριακή της Τυρινής γίνεται το αποκριάτικο έθιμο της «Καπεταναίας» αντίστοιχο εκείνου του «Καπετάνιου» της Αμοργού.

Η Σίφνος μένει πιστή στις παραδόσεις και διατηρεί με πολύ έμπνευση και χιούμορ τα έθιμα των αποκριάτικων χορών με τις «Καμηλωσίες», δηλαδή μασκαράδες οι οποίοι στην σιφνέικη διάλεκτο λέγονται «Καμήλες». Εδώ οι πρωταγωνιστές είναι το σιφνέικο «τακίμι», μουσικό ζευγάρι όπου το βιολί συνοδεύει το λαγούτο και το πλούσιο φαγητό στις λεγόμενες «τραπέζες». Πολλοί από τους αποκριάτικους χορούς, όπως εκείνος του «Κυρ-Βοριά», ανάγονται στους Προχριστιανικούς Χρόνους, όταν οι άνθρωποι, επηρεασμένοι από τις παγανιστικές δοξασίες, συνήθιζαν να εξευμενίζουν τα στοιχεία της φύσης που τους ταλαιπωρούσαν.

Στη Σύρο, το Καρναβάλι του Δήμου Άνω Σύρου, με αναβίωση παραδοσιακών εθίμων στα σοκάκια του μεσαιωνικού οικισμού, είναι μια από τις σημαντικότερες εκδηλώσεις του νησιού με μασκαράδες, τα περίφημα «ζεϊμπέκια», χορούς και ζωηρά ακούσματα από παραδοσιακά λαϊκά όργανα. Την Καθαρή Δευτέρα, στο χωριό Γαλησσά του Δήμου Άνω Σύρου επίσης, γιορτάζονται τα «Κούλουμα» με πέταγμα του χαρταετού, σαρακοστιανά εδέσματα και μουσική από τοπική λαϊκή ορχήστρα.

Την Τσικνοπέμπτη στην Τήνο, στο καφενείο του χωριού Τριαντάρος, αναβιώνει το έθιμο του «Αποκριάτικου Χορού» και του «Αλφαβηταριού της Αγάπης» όπου οι χορευτές σε κυκλική διάταξη τραγουδούν εκ περιτροπής στίχους περιπαιχτικούς ακολουθώντας, σύμφωνα με το πρώτο γράμμα κάθε στίχου, τη σειρά της αλφαβήτου. Η εκδήλωση συνοδεύεται από κεράσματα με τοπικά εδέσματα και γλυκίσματα.

Την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς στο χωριό Φαλατάδος γίνεται Καρναβάλι με διαφορετικό θέμα κάθε χρονιά, όπου προσφέρονται μεζέδες και οι παρευρισκόμενοι χορεύουν με τη συνοδεία τσαμπούνας, βιολιού και κιθάρας. Την ίδια μέρα, στο χωριό Αγάπη, γιορτάζουν το έθιμο του «Μακαρονά». Οι κάτοικοι περιφέρουν, μοιρολογώντας, στους δρόμους του χωριού ένα ομοίωμα ανθρώπου από άχυρο για να το κάψουν τελικά στην κεντρική πλατεία. Κατόπιν οι κάτοικοι και οι επισκέπτες συγκεντρώνονται στην ενοριακή αίθουσα για να φάνε την παραδοσιακή μακαρονάδα.

Στη Μύκονο το πρώτο Σάββατο της Αποκριάς στο Πολιτιστικό κέντρο της Άνω Μεράς διοργανώνεται λαχειοφόρος αγορά με πλούσιους σπιτικούς μεζέδες. Επίσης την προτελευταία Κυριακή της Αποκριάς μεγάλη παρέλαση καρναβαλιστών με το παραδοσιακό γαϊτανάκι να οδηγεί την πομπή από το Πολιτιστικό κέντρο της Αδελφότητας της Άνω Μεράς μέχρι την πλατεία της Άνω Μεράς όπου γίνονται διαγωνισμοί καλύτερης αμφίεσης.Την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς διοργανώνεται το Καρναβάλι της Χώρας.

ΣΚΙΑΘΟΣ

Η Σκιάθος είναι το πιο κοντινό στη στεριά από τα νησιά των Σποράδων.

Η Σκιάθος διαθέτει πλούσια βλάστηση και πολλές παραλίες με πιο γνωστές τις Κουκουναριές, την Μπανάνα, τη Μικρή και Μεγάλη Ασέληνο, τη Μεγάλη Άμμο, τα Λαλάρια κ.α.

Στην πόλη της Σκιάθου βρίσκεται άψογα διατηρημένο το σπίτι του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη που γεννήθηκε και έζησε στο νησί.

Στο λιμάνι της πόλης υπάρχει και το Μπούρτζι μικρή χερσόνησος που το χωρίζει στα δύο.

Στο νησί υπάρχουν και πολλές παλιές εκκλησίες και μοναστήρια.

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

Γεωγραφικά η Σκόπελος είναι ένα Αιγαιοπελαγίτικο νησί (κεντρικά - βορειοδυτικά του Αιγαίου).Το νησί της Σκοπέλου χαρακτηρίζεται απο τα πυκνά δάση και το γαλάζιο της Θάλασσας γι'αυτο και στις 5/7/97 ανακυρήχθηκε επίσημα ώς "πράσινο και γαλάζιο νησί" απο τον διεθνή οργανισμό Βιοπολιτικής। είναι χαρακτηριστικό οτι το μεγαλύτερο κομμάτι της έκτασης του νησιού καλύπτεται απο παρθένο πευκοδάσος.
Η Χώρα της Σκοπέλου είναι μια παραδοσιακή νησιώτικη πόλη με χαρακτηριστική αρχιτεκτονική και όμορφα καλντερίμια. Έχει κηρυχθεί παραδοσιακός οικισμός. Η Χώρα αλλά και ολόκληρο το νησί είναι γεμάτο από παλιές παραδοσιακές εκκλησίες, ξωκλήσια και μοναστήρια. Αναφέρονται 24 μοναστήρια.Στη Βόρεια και ανατολική πλευρά της Σκοπέλου οι ακτές είναι βραχώδεις, ενώ στα νότια και δυτικά οι πλαγιές δημιουργούν τις υπέροχες καταπράσινες παραλίες του νησιού. Στη νότια πλευρά βρίσκονται οι περισσότερες παραλίες: ο Στάφυλος, το Βελανιό, ο Αγνώντας, το Λιμνονάρι, ο Πάνορμος, η Μηλιά, το Καστάνι, το Έλιος, η Αρμενόπετρα και πολλές άλλες, "πνιγμένες" στο πράσινο του πευκοδάσους.

ΑΛΟΝΝΗΣΟΣ

Η Αλόννησος, κοινώς Λιαδρόμια (η), είναι ένα νησί της Ελλάδας. Βρίσκεται στο Αιγαίο πέλαγος και ανήκει στο νησιωτικό σύμπλεγμα των Σποράδων. Μορφολογικά η νήσος διακρίνεται στη βόρεια ορεινή και νότια πεδινή ζώνη. Κυριότερες κορυφές είναι τα υψώματα Γελαδάρα (456 μ.) και Κουβούλι (475 μ.), τα οποία μαζί με εκείνα της Σκοπέλου αποτελούν ένα συνεχές ορεινό τόξο. Στο νότιο μέρος, που είναι πεδινό, βρίσκονται και οι οικισμοί, στις δε άγριες και βραχώδεις ακτές του υπάρχουν σπήλαια που φωλιάζουν φώκιες και αγριοπερίστερα. Επίσης πάνω στη νήσο και στις γύρω νησίδες εντοπίζονται αγριοκάτσικα όμοια με τα λεγόμενα "κρι-κρι" της Κρήτης, της Αντιμήλου και της Σύμης.

ΣΚΥΡΟΣ

Η Σκύρος είναι το νοτιότερο νησί των Βορείων Σποράδων.Το νησί, κατά το μεγαλύτερο μέρος, είναι ορεινό κυρίως στα νοτιοανατολικά, όπου υπάρχουν τα όρη Κόχυλας , Κουμάρι, Πιριώνες και Φανόφτης. Το κλίμα του νησιού χαρακτηρίζεται από πολύ δροσερά καλοκαίρια και ήπιους χειμώνες με ελάχιστες βροχοπτώσεις και μέση ετήσια θερμοκρασία 17 βαθμούς Κελσίου. Στα δυτικά σχηματίζονται οι όρμοι Καλογριάς, Πεύκου, Αγίου Νικολάου και Τριστόμου. Στη δυτική ακτή βρίσκεται το λιμάνι του νησιού, η Λιναριά.Πρωτεύουσα του νησιού είναι η Σκύρος (ή Χώρα), που βρίσκεται στην ανατολική ακτή.Το νησί είναι γεμάτο από ωραίους τόπους, όπως ο Γιαλός, το Αχήλι, τα Βράχια κ.ά. όμορφες αμμουδιές που στολίζουν ολόκληρο το νησί (Νύφη, Τρεις Μπούκες, Φανάρι και Διαπόρι κ.ά.). Στο Γιαλό, κατά την παράδοση, έπαιρνε το μπάνιο του ο Αχιλλέας. Στο νησί συναντάμε αρκετούς κι αξιόλογους αρχαιολογικούς χώρους, όπως το Κάστρο που βρίσκεται πάνω από τη Χώρα. Εκεί ήταν η αρχαία ακρόπολη κι η έδρα του πανάρχαιου βασιλιά του νησιού Λυκομήδη. Στη θέση Σπηλιά Ανδριώτη σκοτώθηκε από το Λυκομήδη ο βασιλιάς της Αθήνας Θησέας. Σήμερα από την αρχαία ακρόπολη τίποτα σχεδόν δε σώζεται. Στο νησί υπάρχουν επίσης αρκετές εκκλησίες από το Μεσαίωνα, όπως του Αγίου Γεωργίου του Σκυριανού, σε ψηλό βράχο πάνω από τη θάλασσα που έκτισε, μαζί με το μοναστήρι, ο Νικηφόρος Φωκάς το 10ο αιώνα. Ωραία είναι η εκκλησία της Παναγίας του Κίτσου και πολλές άλλες στα διάφορα μοναστήρια.

ΚΥΘΗΡΑ

Τα Κύθηρα, νησί γνωστό και με την παλαιότερη ενετική ονομασία Τσιρίγο (Cerigo) είναι, κατά τη μυθολογία, το νησί της θεάς Ουράνιας Αφροδίτης και του Έρωτα. Βρίσκεται στη Νότιο Ελλάδα, στα νότια της Πελοποννήσου και νοτιότερα της Ελαφόνησου και του κάβο Μαλιά.Τα κυριοτερα αξιοθεατα ειναι :

• Η Χώρα με τα παραδοσιακά στενά και αρχιτεκτονική της και το κάστρο της.
• Το Καψάλι, το λιμάνι της Χώρας με τους δίδυμους κόλπους, το κέντρο της διασκέδασης στο νησί. Απέναντι απ' το Καψάλι βρίσκεται η βραχονησίδα Αυγό ή Χύτρα με επισκέψιμο σπήλαιο.
• Η Παλαιόχωρα, η ερειπωμένη βυζαντινή πρωτεύουσα του νησιού και η Κακή Λαγκάδα, η έξοδος του μεγάλου φαραγγιού της Παλαιόχωρας νότια της Αγ. Πελαγίας.
• Ο Μυλοπόταμος, παραδοσιακό χωριό στα δυτικά με τον καταρράκτη της Φόνισσας και την μεσαιωνική Κάτω Χώρα με το Ενετικό κάστρο, το εντυπωσιακό τοπίο και τα συντηρημένα Βυζαντινά εκκλησάκια μέσα στο κάστρο.
• Ο Αυλέμονας, ήσυχο λιμανάκι με μικρό Ενετικό κάστρο.
• Τα μεσαιωνικά Αρωνιάδικα και η αλληλουχία παραδοσιακών χωριών στο κέντρο του νησιού.
• Η γέφυρα στο Κατούνι που κατασκευάστηκε από τους Άγγλους το 1829 και ήταν η μεγαλύτερη στο είδος της στην Ελλάδα.
• Στο νησί υπάρχει μεγάλο πλήθος από παλαιούς ναούς και μονές από τον 13ο αιώνα και ύστερα. Τρία μοναστήρια, η Παναγία Μυρτιδιώτισσα, προστάτιδα του νησιού, η Αγία Μόνη και η Αγία Ελέσσα βρίσκονται σε αντικρυστές κορυφές βουνών. Σε τρία σημεία υπάρχουν ναοί μέσα σε σπήλαια.
• Οι κυριότερες παραλίες είναι το Διακόφτι, η Παλαιόπολη, το Καλαδί, οι Όχελες, η Φυρή Άμμος, το Μελιδόνι, το Καψάλι,η Αγία Πελαγία, οι Φούρνοι, ο Χαλκός, η Κομπονάδα,η Πλατιά Άμμος.

ΖΑΚΥΝΘΟΣ

Η Ζάκυνθος είναι ένα από τα νησιά των Επτανήσων. Είναι το νοτιότερο και το τρίτο σε έκταση και δεύτερο σε πληθυσμό νησί των Ιονίων νήσων.Η πανίδα είναι πλούσια με την καρέτα καρέτα να είναι ο πρωταγωνιστής ενώ πολλά είναι τα μεταναστευτικά πτηνά που σταθμεύουν στη Ζάκυνθο. Το νησί έχει αξιόλογη μουσική παράδοση και ιδιόμορφες τοπικές θρησκευτικές τελετές. Ονομαστά ζακυνθινά προϊόντα είναι το κρασί Βερντέα, το εξαιρετικό λαδοτύρι, τα μαντολάτα και οι κολόνιες. Στις εορταστικές μέρες, οι Ζακυνθινοί δεν παραλείπουν να προμηθευτούν παστέλια και φρίτουρες από τους γραφικούς παστελάδες, έξω από τους ναούς.Η Ζάκυνθος διαθέτει εξαιρετικές παραλίες. Από την διάσημη σε όλο τον κόσμο παραλία με το ναυάγιο και την τεράστια παραλία του κόλπου του Λαγανά, μέχρι μικρότερες και λιγότερο γνωστές που όμως όλες διαθέτουν πεντακάθαρα νερά.Η παραλία ναυάγιο, η πιο γνωστή παραλία της Ζακύνθου, είναι δημιούργημα μιας ιδιοτροποίας της φύσης και ενός ναυτικού ατυχήματος υπό μυθιστορηματικές συνθήκες. Η ιδιοτροπία της φύσης είναι οι σεισμογενείς δυτικές ακτές της Ζακύνθου και τα βαθιά νερά του Ιόνιου πελάγους που τις σμιλεύουν αιώνες τώρα. Το ναυτικό ατύχημα είναι το ναυάγιο του εμπορικού πλοίου Παναγιώτης, που το 1982 με παράνομο φορτίο κούτες με αφορολόγητα τσιγάρα, προσάραξε στην συγκεκριμένη παραλία. Ο μοναδικός αυτός συνδυασμός της ανέγγιχτης από το ανθρώπινο χέρι παραλίας με το σκουριασμένο σκαρί στο μέσον της δημιούργησε το πιο πολυφωτογραφημένο θέμα στην Ζάκυνθο.